Συχνά σκέπτομαι και θαυμάζω: Τι μαγεμένο και ανήκουστο ταξίδι έκανε η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων αφότου ήλθε στο φως (1865) μέχρι τις μέρες μας! Να την πήρε τo χελιδόνι στα φτερά του (όπως την Τοσοδούλα) ή μήπως πανώριοι ερωδιοί; Ή ίσως οι υπέροχοι αδελφοί αγριόκυκνοι, όπως στο παραμύθι του Άντερσεν; Πάντως με όποιο μεταφορικό μέσο κι αν ταξίδεψε, έκανε μια θριαμβευτική πορεία στους ορίζοντες του κόσμου. Πορεία που συνεχίζεται απρόσκοπτη, εύχαρις, υποσχετική και ανυποχώρητη. Και, ομολογουμένως, δίχως τα ίχνη κόπωσης που μοιραία επικάθονται με τον χρόνο. Αλλά είναι γνωστό σε όλους μας: το ωραίο δεν παλιώνει, ούτε χλομιάζει και φθείρεται.
Από τη χρονιά που εκδόθηκε το πρώτο, με τις εικόνες του σερ Τζον Τένιελ, συνεργάτη του σατιρικού περιοδικού Punch, μέχρι σήμερα, εκατομμύρια παιδιά αλλά και ενήλικες σε όλο τον κόσμο έχουν γοητευτεί, έχουν ονειρευτεί, έχουν ταξιδέψει με την Αλίκη, έχουν συντροφευτεί από την Αλίκη. Τη μικρούλα που ένα ζεστό απομεσήμερο, ξαπλωμένη στο δροσερό χορτάρι, πλάι στη λίμνη, παρέα με την αδελφή της, βαριόταν και προς στιγμήν σκέφθηκε να σηκωθεί να φτιάξει μια γιρλάντα από μαργαρίτες, όμως το μετάνιωσε, αισθανόταν αποκαμωμένη, κι ενώ αφηνόταν γλυκά να γλιστρήσει στον ύπνο, να σου ένας Λευκός Κούνελος να περνά βιαστικός απ’ εμπρός της μουρμουρίζοντας: «Ω, Θεέ μου! Ω, Θεέ μου! Θ’ αργήσω!» ενώ συγχρόνως κοίταζε ένα ρολόι που είχε βγάλει από το τσεπάκι του γιλέκου του. Ε, να μην πεταχτεί όρθια και η Αλίκη; Να μην αρχίσει να τον κυνηγά; Τέλος, να μην μπει μέσα στο λαγούμι όπου πήγε και χάθηκε ο παράξενος Λευκός Λαγός; Αχ, Αλίκη, κι εσύ και το όμορφο και ανήκουστο ταξίδι σου! Και ω, τα εκκεντρικά, παραμυθένια πλάσματά σου, όπως ο τρελός καπελάς, ο Χάμπτι Ντάμπντι, η Δούκισσα, η Γάτα του Τσεσάιρ και τόσα άλλα που συνεχώς συνδιαλέγονται με χιούμορ ή εκζήτηση, πάντοτε όμως με ετοιμότητα και ευφυΐα, κάποτε και με συγκίνηση.
Η Αλίκη ξάφνου βρέθηκε σ’ έναν παράξενο, παράλογο κόσμο όπου τα λουλούδια μιλούν, καθώς και τα ποντίκια, ενώ δημοφιλείς χαρακτήρες από παιδικά τραγούδια ζωντανεύουν, η δε ηρωίδα μας μικραίνει, συρρικνώνεται, παίρνει το μέγεθος εντόμου για να γίνει αργότερα υπερμεγέθης, τα τραπουλόχαρτα γίνονται άνθρωποι, η απίστευτη βασίλισσα της απίστευτης χώρας διατάζει ότι «οι υπήκοοί της μπορούν να φάνε γλυκό αύριο, γλυκό χθες μα ποτέ σήμερα», η μεγάλη γαλάζια κάμπια καθισμένη στην ομπρέλα του μανιταριού καπνίζει απολαυστικά και ατάραχη τον ναργιλέ της καθώς η Αλίκη επιθεωρεί κάθε λουλούδι και χορταράκι προσπαθώντας να μαντέψει ποια από αυτά είναι βρώσιμα, αλλά η Γάτα του Τσεσάιρ έχει γίνει ολόκληρη ένα χαμόγελο, και στις ερωτήσεις του κοριτσιού ποιον δρόμο να ακολουθήσει και «τι είδους πλάσματα ζουν εδώ γύρω», η Γάτα απαντά: «Από δω ζει ο καπελάς και από κει ζει ο Λαγός του Μάρτη. Μπορείς να πας να συναντήσεις είτε τον έναν είτε τον άλλον, είναι και οι δυο τρελοί». Και η Αλίκη: «Μα δεν θέλω να πάω στους τρελούς», διαμαρτύρεται, για να ακούσει τη Γάτα: «Είναι δύσκολο να κάνεις διαφορετικά. Εδώ είμαστε όλοι τρελοί».
Πράγματι εδώ όλα μα όλα αντιστρέφονται, όλα ανατρέπονται και οι κανόνες αλλάζουν μα εκείνη, η εντεκάχρονη κοπελίτσα, πρέπει να παραμείνει λογική, αξιοπρεπής και νηφάλια για να αντεπεξέλθει, να κρατήσει τα συλλογικά της, και όντως τα καταφέρνει. Ένα πλάσμα από τα πιο χαριτωμένα, αξιαγάπητα και ευφρόσυνα της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας.
Το έργο αυτό του Λιούις Κάρολ, όπως όλα τα αληθινά έργα τέχνης, παραμένει και γοητεύει μικρούς και μεγάλους οδηγώντας τους στους μυστικούς κήπους μιας σπαρταριστής και ολόλαμπρης φαντασίας. Φυσικά γοητεύει και καλλιτέχνες οι οποίοι, μετά την αρχική κυκλοφορία του, και όσο η φήμη του έργου απλωνόταν μέχρι τα πέρατα της γης, απέδωσαν τη δική τους Αλίκη, την Αλίκη της καρδιάς τους, είτε μέσω της λαϊκής ή και ποπ μουσικής, είτε με την εικονογράφηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη συμφωνική μουσική, την όπερα ή ακόμη μέσω τηλεοπτικών σειρών και ραδιοφωνικών εκπομπών. Στην Ιαπωνία προβλήθηκε επανειλημμένως σε διάφορες δημοφιλείς σειρές κινουμένων σχεδίων, η Disney κυκλοφόρησε το 2008 ένα graphic novel, η Αλίκη έγινε video game, διασκευάστηκε άπειρες φορές, ακόμη και σε κυβερνοπάνκ μυθιστορήματα, μεταφράστηκε σε 127 –μέχρι σήμερα– γλώσσες. Σημειωτέον, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ μετέφρασε την Αλίκη στη μητρική του γλώσσα, τη ρωσική.
Και ας υπογραμμιστεί αυτό που γράφει για τη μουσική ο Κώστας Ζουγρής (Ελευθεροτυπία, 15.11.2011): «…Στη μουσική, οι συνθέσεις που έχουν επηρεαστεί από την ιστορία του Κάρολ είναι αναρίθμητες και περιλαμβάνουν σχεδόν όλα τα μουσικά είδη – λογικά δεν πρέπει να υπάρχει άλλο λογοτεχνικό έργο που να έχει δώσει αφορμή για τη δημιουργία περισσότερων τραγουδιών…»
Όσον δε αφορά τους εικαστικούς δημιουργούς ήταν –και είναι– πάμπολλοι. Το 1969, ο Σαλβατόρ Νταλί δημιούργησε δέκα πανέμορφες εικόνες για την Αλίκη. Σπουδαίες είναι και οι εικόνες της Yayoi Kusama – υπερρεαλιστική καλλιτέχνις από την Ιαπωνία. Ωραιότατες και του Ρόμπερτ Ίνγκπεν –πασίγνωστος Αυστραλός ζωγράφος– αλλά και της Αυστριακής Λίσμπετ Ζβέργκερ, της Γαλλίδας Αν Ερμπό, οπωσδήποτε και οι κλασικές του Τζον Τένιελ στην πρώτη έκδοση αυτού του μυθιστορήματος-θαύματος. Τέλος, άξιες θαυμασμού είναι οι εικόνες που κοσμούν την παρούσα έκδοση, δημιουργίες της Γαλλίδας (Γκαπ, 1971) Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ.
Ότι ο Τσαρλς Λούτγουιτς Ντότζσον (Charles Lutwidge Dodgson, 27 Ιανουαρίου 1832 – 14 Ιανουαρίου 1898), γνωστός περισσότερο με το ψευδώνυμο Λιούις Κάρολ, θα κατακτούσε την αθανασία χάρη σε ένα από τα βιβλία του, δεν θα τολμούσε ούτε να το ονειρευτεί. Εξάλλου, η Αλίκη ξεκίνησε σαν μια μικρή, ευχάριστη περιπέτεια όταν ο συγγραφέας ζήτησε να διασκεδάσει τα κοριτσάκια της οικογένειας του Χένρι Λίντελ, πρύτανη του κολλεγίου Christ Church, όπου ο ίδιος δίδασκε μαθηματικά. Σημειωτέον ότι ο πρύτανης Λίντελ, πατέρας της Αλίκης, είναι ένας από τους δυο συντάκτες του περίφημου έργου: Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης. Ο άλλος είναι ο Ρόμπερτ Σκοτ. Ειλικρινώς είναι το καλύτερο λεξικό που έχω στην κατοχή μου – θησαυρός!
Ήταν η ίδια η Αλίκη Λίντελ που, κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής, ζήτησε να ακούσει μια ιστορία από τον Κάρολ, ο οποίος είχε γίνει ήδη γνωστός για τα ποιήματά του – αν και τα εγχειρίδια μαθηματικών που δημοσίευε κατά καιρούς είχαν συζητηθεί αρκετά, ασχέτως αν δεν άντεξαν στον χρόνο. Την ιστορία που ο Κάρολ αφηγήθηκε στα κορίτσια και που ήταν η βάση για τη μετέπειτα συγγραφή του πιο δημοφιλούς λογοτεχνικού έργου, σύντομα την κατέγραψε για χάρη της μικρούλας Αλίκης και της την πρόσφερε, ενώ είχε νωρίτερα παρουσιάσει στους εκδότες αδελφούς Μακμίλαν το ημιτελές χειρόγραφο, το οποίο έγινε ενθουσιωδώς δεκτό. Το έργο εκδόθηκε με τον τίτλο Alice’s Adventures in Wonderland και είχε πελώρια, πρωτοφανή απήχηση. Και ακόμη την έχει…
Ο Λιούις Κάρολ ήταν και εξαιρετικός φωτογράφος. Σήμερα σώζονται χίλιες περίπου –από τις τρεις χιλιάδες– φωτογραφίες του. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους φωτογράφους της εποχής του. Παρέμεινε άγαμος και το 1862 χειροτονήθηκε διάκονος. Κατατρυχόταν από αισθήματα ενοχής, φόβου θεού και φόβου θανάτου. Δεν ένιωσε τη χαρά της ζωής, τις απολαύσεις της οικογένειας, η υγεία του δεν ήταν καλή, μελαγχολούσε – αυτός, που γνώρισε τη φήμη και την παραδοχή παγκοσμίως. Αποτραβήχτηκε θλιμμένος και μοναχικός στο σπιτάκι που είχε αγοράσει στην επαρχία. Και εκεί τελείωσε η γήινη παρουσία του. Μα να που εξακολουθεί να υπάρχει ανάμεσά μας και ανάμεσα στα παιδιά όλου του κόσμου.
Η Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ είναι πασίγνωστη εικονογράφος με εντελώς ιδιαίτερο και αναγνωρίσιμο ύφος. Κάθε εικόνα της είναι σαν ένα θεατρικό μονόπρακτο. Εκφραστική, τα μάτια υπερμεγέθη, τα κοστούμια ασύλληπτης τελειότητας, πτηνά εξωτικά και ζώα αναστατωμένα. Η Ντοτρεμέρ είναι επίσης συγγραφέας και σχεδιάστρια κόμικς, ενώ εργάζεται και για τη διαφήμιση. Άλλα έργα της: Ο ερωτευμένος, Πριγκίπισσες άγνωστες και ξεχασμένες, Το βιβλίο που πετάει, Το μυστικό ημερολόγιο του Κοντορεβιθούλη, Ο γίγαντας και τα πουλιά, Ο Νασρεντίν και ο γάιδαρός του, κ.ά. Οι λαμπρές εικόνες που η καλλιτέχνις δημιούργησε για την Αλίκη εκτέθηκαν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Μαδρίτη το 2011.